මහින්දාගමනයට පෙර හෙළදිව බුදුදහම(මරා දමූ ඉතිහාසය)වංශ කථා මගින් ද සනාථ වන හා සෙල්ලිපි මගින් සනාථ වන බෞද්ධ ප්‍රජාව

මහින්දාගමනයට පෙර හෙළදිව බුදුදහම(මරා දමූ ඉතිහාසය)වංශ කථා මගින් ද සනාථ වන හා සෙල්ලිපි මගින් සනාථ වන බෞද්ධ ප්‍රජාව

• බුද්ධ පරිනිර්වාණයෙන් පසු සැරියුත් මහ රහතන් වහන්සේගේ ශිෂ්‍යයකු වූ සරභූ තෙරණුවෝ බුදුරදුන්ගේ අකුධාතුව රැගෙන ලංකාවට වැඩම කළ බවත් උන් වහන්සේම එම ධාතුව මහියංගණ චෛත්‍යයේ තැන්පත් කළ බවත් මහාවංසයේ සඳහන් වේ.
• මහාවංසයේ පළමු වන පරිච්ඡේදයේ 32 ගාථාවේ සඳහන් පරිදි “නොයෙක් කෙළ ගණන් සත්ත්වයන් සෝවාන් ඵලාදියෙන් ධර්මාවබෝධය වූයේය. සංඛ්‍යාපථාතීත සත්ත්වයෝ තිසරණ පන්සිල්හි පිහිටියෝය “ යනුවෙන් දැක්වේ.
• බුදුරජුන් දෙවන වර වැඩියේ නාග ගෝත්‍රිකයින් අතර සිදුවීමට ගිය විශාල යුද්ධයක් නැවැත්වීමටය. මහා :1:63 ගාථාවට අනුව දෙවනි ලංකාගමනයේ ප්‍රතිඵලයක් ලෙස දිය වැසි වූද ගොඩවැසි වූද අසූ කෙළක් නාග ගෝත්‍රිකයෝ තුන්සරණයෙහි ද සීලයෙහි ද පිහිටා ඇත.උන්වහන්සේ තෙවන වර 500 භික්ෂූන්ද සමග වෙසක් පොහෝ දිනයක කැලණියට වැඩම කළහ. මණිඅක්ඛික නා රජු නාගදීපයේ දී එම ආරාධනාව කරන ලද බව වංශකථා සඳහන් කරයි. 500 ක් භික්ෂූන් සමග වැඩි පුවත මහාවංසයේ 01 පරි:73 ගාථාවෙන් ද සනාථ වේ. 84 ගාථාවේ මෙසේ ද සඳහන්වේ. “ලංකාවේ දේව නාග සමූහාදීන්ගේ වැඩ ද දක්වමින් මේ යහපත් දිවයිනට තුන්වරක් වැඩි සේක.ඒ කාරණ කොට ගෙන මේ ද්වීපය ධර්මය නමැති පහනෙන් බැබල්මි ඇත්තාවූ ....” 

                                               

• තපස්සු භල්ලුක යන දෙදෙනා බුදුරජාණන් වහන්සේගෙන් ලබාගත් කේශධාතු නිධන්කර තිරියායේ චෛත්‍යයක් කළ බව ඓතිහාසික සාධක තුළින් අනාවරණය වේ.මෙම වෙළෙඳුන් දෙපොළ උතුරු ඉන්දියාවේ උක්කල රටෙන් ආ බවත් කේශධාතු නිදන් කිරීම සඳහා ඔවුන් තැන වු ස්ථූපය ඔවුන්ගේම ස්වදේශයෙහි වූ බවත් මහාවග්ගය, නිදාන කථාව හා ලලිත විස්තරය යන ග්‍රන්ථ තුළ අන්තර්ගතය.
• ආචාර්ය සෙනරත් පරණවිතාන මහතා එම සෙල්ලිපිය පරිවර්තනය කොට ඇති අතර ශිලා ලේඛන සංග්‍රහයේ IV වෙළුවේ එය අන්තර්ගතය. එහි අවසානයේ මෙසේ දැක්වේ. “ ත්‍රපුස්සක සහ වල්ලික (යන) වෙළෙඳ ගණයක් විසින් පිහිටුවන ලද ගිරිකණ්ඩ චෛත්‍ය ....”(පි.87) ගිරිකණ්ඩි හා ගිරිගඬු යන නම් දෙකම එකක්ම බැව් පෙනේ. 
• මහින්දාගමනයට පෙර ලක්දිව පැවති බෞද්ධ අවබෝධය පිළිබඳ කරන විමර්ශනයකදී භද්දකච්චායනා කුමරියගේ පැමිණීමද අතිශය වැදගත්වේ. ඇය දෙතිසක් ස්ත්‍රීන් සමග මෙහි පැමිණ ඇත. භද්දකච්චායනා කුමරිය බුදුරජුන්ගේ ඥාති සහෝදරයකු වූ පණ්ඩු නම් ශාක්‍ය වංශික රජුගේ දියණිය වූ බැව් ඓතිහාසික සාධක තුළින් ගම්‍ය වේ.ඇය බුදුරජුන්ගේ සමීප ඥාතිවරියක වූවා නම් ඇය බුදුදහම නොදැන සිටියා යැයි කිසිසේත් සිතිය නොහැක. එසේම මේ වන විටත් බුද්ධ පරිනිර්වාණය වී ගත වී ඇත්තේ සුළුකාල පරාසයකි.(මහාවංසයේ 8 පරි:23 - 24 ගාථා)
• දිව්‍යාවදානය නමැති ඓතිහාසික සංස්කෘත මූලාශ්‍ර ග්‍රන්ථය තුළින්ද බුදුරජුන්ට සමකාලීනව ලංකාවේ බුදුදහම පිළිබඳව තිබූ අවබෝධය පිළිබඳව විමසීමට හැකිවෙයි. දිව්‍යාවදානයේ එන පූර්ණාවදානය - 2 න් කියවෙනුයේ රත්නද්වීපයේ (ලංකාවේ) චන්දන වනයේ සඳුන් දැව වලින් ගඳ කිළියක් කරවා බුදුන් පිදූ පූර්ණ තෙරුන් පිළිබඳවය.දිව්‍යාවදානයේ සඳහන් සංඝරක්ෂිතාවදානය (23.24) අධ්‍යයනය කිරීමෙන් බුදුරජුන් දවස රත්නද්වීපයේ නාග ළමයින්ට බුදුදහම ඉගැන්වූ සංඝරක්ෂිත හිමියන් පිළිබඳව හෙළිවේ. බුදුන් දවස විසූ සංඝරක්ෂිත හිමියන් මුහුදු ගමනක යෙදී සිටියදී ලක්දිව ආසන්නයේදි එම නැව නාග ගෝත්‍රිකයින්ගේ භාරයට ගන්නා ලදී. ඔවුන්ට අවශ්‍ය වනුයේ සංඝරක්ෂිත හිමියන්ය. එහි මෙසේ සඳහන් වේ.
•  

              “රත්නද්වීපය ආසන්නයේදි ඔවුන්ගේ නැව නාග ගෝත්‍රිකයන් විසින් වට කරන ලදී. සංඝරක්ෂිත                  අපට දියව්, සංඝරක්ෂිත අපට දියව් යනුවෙන් කෑගසන්නට පටන් ගත්හ. (පි.270 ) ”

මෙම ඓතිහාසික සාධක පුළුල්ව විමසා බලන විට ලංකාවේ බෞද්ධ අධ්‍යාපන ක්‍රමවේදයේ ආරම්භයද බුදුරජුන්ට සමකාලීනවම සිදුව ඇති බැව් මනාව පැහැදිලිය.

හෙළ ගවේශන Hela Gaweshana2011